Uluslararası Af Örgütü
Indeks EUR 44/001/2001 Basın servisi. 4

Türkiye: Yeni cezaevlerinde izolasyon ve dayak derhal sona ermelidir.

İnsan hakları örgütleri Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) ve İnsan Hakları İzleme (Human Rights Watch), son dönemde yapılan operasyonların ardından F tipi cezaevlerine transfer edilen tutuklu ve mahkumlara işkence ve dayak uygulaması yapıldığına dair raporlar almalarının ardından, Türk ceza sisteminde derhal reformlar yapılması gerektiğini ifade ettiler.

İki kuruluşun temsilcileri Aralık 2000'de 20 cezaevinde yapılan operasyonları ve çok sayıda tutuklu ve mahkumun transfer edildiği yeni F-tipi cezaevlerindeki koşulları araştırmak amacıyla Türkiye'deler. Operasyonlar sırasında en az 29 mahkum ve 2 asker ölmüştü. Araştırmacılar yeni cezaevlerine gitmiş olan doktorlar, avukatlar ve mahkum yakınlarıyla ve F tipi cezaevlerinden tahliye edilen 3 mahkumla görüştü.

Bu kaynakların tamamı mahkumların yeni cezaevlerine nakiller öncesi, esnası ve sonrasında dövüldüğünü ve işkence gördüğünü belirtmekte. İzmit yakınlarındaki Kandıra F tipi cezaevine varışta mahkumların soyularak copla tecavüze uğradığı iddia edilmekte ama bu iddialar, avukatların adli tıp muayenesi yapılmasına dair talepleri yanıtlanmadığı için, kanıtlanamamakta.

Tüm raporlar tek kişi ve küçük grup izolasyonunun, Adalet Bakanlığının taahhütlerine aykırı olarak, yeni F tipi cezaevlerinde uygulandığını belirtmektedir. Çok sayıda mahkum günlerce, sık sık şiddet eşliğinde yapılan sayımlar dışında, insan yüzü görmemektedir. Tek kişilik tecritte tutulan bazı mahkumlar Ocak ayı ortalarından beri dışarıdan kişiler tarafından görülmemiştir.

Birkaç gün öncesine kadar mahkumların, hücrelere bağlı olan küçük spor alanına çıkmasına izin verilmiyordu. Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme'nin bildiği kadarıyla, F tipi cezaevlerindeki mahkumların hiçbiri hava almak, düzgün egzersiz veya spor yapmak için hücrelerden çıkarılmamış ve diğer mahkumlarla görüşmelerine izin verilmemiştir. Mahkumlar ayrıca
hücrelerin dışındaki koridorlara yüksek sesli müzik verilmesinden şikayet etti.

Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme'nin araştırmacıları, "Araştırmalarımız nakledilen mahkumların izolasyonda tutulduğunu ve işkence veya kötü muamele gördüğünü göstermektedir." Dedi. "İşkence uluslararası insan hakları hukukunca yasaklanan bir vahşet eylemidir. İzolasyon, zalimane, insanlık dışı veya onur kırıcı muameleye varan fiziksel ve akli
zarara neden olabilir. Türk hükümeti bunlardan sorumludur ve bu ihlalleri derhal sona erdirmelidir."

Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme cezaevlerine girme talebinin yanı sıra Adalet Bakanlığı'yla da görüşme talebinde bulunmasına rağmen her iki talep de reddedildi. Meclis İnsan Hakları Komisyonu temsilcileri ve İnsan Hakları Derneği'yle görüşmeler yapıldı.

En az 300 mahkum açlık grevinde ve birçoğu 70 günden uzun süredir sürdürmekte. Birkaç gün içinde ölümlerin başlayacağı görülüyor. Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme, Türk cezaevi sistemindeki son gelişmelerden dolayı son derece kaygılı ve Türk hükümetinin aşağıdaki tavsiyeleri derhal uygulamaya sokması için çağrıda bulunmaktadır:

İşkence ve kötü muamele iddialarının incelenmesi için avukatlar ve bağımsız doktorların cezaevlerine girmesine izin verilmesi ve gerekli tıbbi bakımın sağlanması;

F tipi cezaevlerindeki ağır küçük grup veya tek kişilik izolasyon uygulamasının kaldırılarak hücre kapılarının gün boyunca açık tutulması yoluyla mahkumların diğer küçük gruplarla bir araya gelmelerinin sağlanması;

Yeni cezaevlerinin Türk yasaları ve mahkumların ıslahına yönelik uluslararası standartlara uygun olarak yönetilmesinin sağlanması için baro, tıp ve insan hakları örgütlerinin temsilcilerinin kapsamlı cezaevlerine girişlerinin sağlanması;

Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme ayrıca avrupa Konseyi'ne de, cezaevi yönetimi alanındaki uzmanlığını krizde aktif rol almak üzere kullanması için çağrıda bulunmaktadır.

Ayrıntılı bilgi için Jonathan Sugden veya Heidi Wedel'i 0532 598 0771
numaralı telefondan arayabilirsiniz.